Openingswoord boekhandel De Balustrade (vrijdag 23 mei 2008)

Dames en heren,

Het is mij een eer en genoegen om hier iets te mogen zeggen - bij de officiële opening van boekhandel De Balustrade van Folco de Jong en Christine Bosch.
Een unieke gebeurtenis, kunnen we wel zeggen, want een nieuwe boekwinkel in Rotterdam – dat is toch zoiets als de zeldzame geboorte van een ijsbeertje in Blijdorp.
Baby- ijsbeertjes worden nog wel eens door hun moeder opgegeten –de moeder ruikt en snuffelt eens wat aan het diertje, ze weet misschien niet eens dat het haar eigen kind is, en ze denkt: lekker hapje, beetje klein, maar wel mals. En slokslok, daar gaat de kleine. Zo ongeveer heeft een grote boekwinkelketen een paar kleine boekwinkels in deze stad verslonden. Gelukkig is hier, heb ik het vermoeden, op de achtergrond een moeder aanwezig die haar jongen liefdevol verzorgt.
Maar toch. Desalniettemin. Een boekhandel in de Grote Visserijstraat – ik heb het horen zeggen en ik heb het eerlijk gezegd zelf ook wel gedacht: kan dat eigenlijk wel?
Dat is toch zoiets als een slijterij in Mekka beginnen. De Grote Visserijstraat en omgeving – daar wonen toch alleen maar ongeletterde allochtonen.
Over het boek in het algemeen, over het kopen van boeken, het overweldigende aanbod, de bestsellers en de winkeldochters, de plaats van handel, etc. etc. is al veel gezegd. Er wordt al heel lang gesproken over ontlezing, over minder aandacht voor het boek.
Eerst was het de radio, toen de televisie en daarna internet dat de ontlezing zou bevorderen.
Het begon eigenlijk al met de uitvinding van de fiets. Op zondag 3 december 1893 noteerde Edmond de Concourt in zijn beroemde dagboek: ‘Bij [uitgever] Plon zei iemand een dezer dagen dat de opkomst van de fiets een eind zou maken aan de verkoop van boeken, in de eerste plaats vanwege de prijs van het trapkarretje, en vervolgens vanwege de tijd die het wielrijden de mensen kost, waardoor ze niets meer overhouden om te lezen.’
Lang geleden, dames en heren, in de jaren zeventig, heb ik zelf met twee vrienden korte tijd een boekwinkel gehad, de poëziewinkel Woutertje Pieterse, in de Mauritsstraat, een zijstraat van de Oude Binnenweg. Andere tijd, andere omstandigheden. Mijn oudste zuster had ons haar afgedankte koelkast geschonken. Daar kon veel drank in. Er kwam veel volk langs, om te praten, te lezen en te schaken. Gezellig voor ons en voor de winkel, desastreus voor de handel.
Al gauw bleek dat wij alle drie geen verstand van zaken hadden. Er moest namelijk ook een boekhouding worden bijgehouden. De kas moest kloppen zogezegd. En dat lukte niet altijd.
Het ging niet om grote bedragen, maar boekhouders zijn nu eenmaal even precies met cijfers als dichters met woorden. We kochten zelf wel eens een boek uit de eigen voorraad, op rekening, daar werd dan een schuldbekentenis voor geschreven die in de kleine kas werd opgeborgen. Dat was zo’n klein, metalen kistje. een geldkistje, in de folders van Blokker heet dat tegenwoordig een safe-box.
Op een dag was dat kistje verdwenen. De nacht tevoren had Woutertje Pieterse bezoek gehad van de dichter en schrijver Cornelis Bastiaan Vaandrager (van wie u nu en hier in De Balustrade de prachtig uitgevoerde “Verzamelde gedichten” onder de titel Made in Rotterdam, kunt aanschaffen. Maar dit terzijde)
Hij was binnengekomen door de grote winkelruit aan diggelen te slaan. Op de vraag van een toevallige passant wat meneer daar deed, zei hij: “Ik zoek mijn contactlenzen”
In ieder geval heeft hij toen dat kistje met onze schuldbekentenissen meegenomen. En daar hebben we toen verder maar over gezwegen.
Het antwoord op de vraag of je een boekwinkel in de grote Visserijstraat kunt beginnen, hoef ik niet te geven. Dat is bij deze gedaan door Folco en Christine. U staat er als het ware middenin, in het antwoord.
Als we om ons heen kijken, naar deze prachtige boekwinkel, dan moet het lukken. Het is u natuurlijk al opgevallen dat met deze boekhandel iets bijzonders aan de hand is. Je verwacht allemaal planken, over alle muren, in de volle lengte en hoogte. Maar hier zien we nissen, tamelijk ruim van elkaar, en in die nissen staan, uiteraard, boeken.
Het is niet de overdaad (die schaadt) maar de keuze, de uitgelezenheid van het aanbod dat trekt. Ik kan u aanraden er veel gebruik van te maken.
Tot slot geef ik u, als boekenliefhebber, nog dit advies mee:

Minnaar, sla uw geliefde gade gade,
maar geef uw lust niet snel te raden.
Koop eerst een boek bij De Balustrade,
zij zal u met zoete kussen overladen…