Notre-Dame de Paris

Zij zat terneer en wie daar langs haar ging
zag dat zij haar handen streng gevouwen hield.
Voor wie of wat? Werd het kruis dat hoog hing
waar zij zat en bad door haar gebed bezield

of sprak het dode hout tot haar, de stomme steen,
de hoge muren en het gewelf dat boog in zijn gotiek
en heel het bouwwerk dat was opgericht voor een
geest die leefde in haar ziel; zag zij wat het publiek

niet zag, vroeg zij vergeving, verlangde zij een gunst,
ging zij op reis of kwam zij tussen twee taken door
en wachtte thuis haar zwakke man, haar zieke zoon?

De blik van de toeristenstroom gleed langs de kunst
en zag niet dat zij licht en lovend opstond en voor
de menigte uit verdween, een glans rondom haar kroon.

Qua Ivo Opsteltenius Roterodamus

Hij droeg de keten van zijn ambt met trots
en knipte met verve feilloos vele linten door.
In woeste stormen stond hij als een rots.
Hij vond bij havenbaron en burgerman gehoor.

Zijn stem werd gehoord in steeg en laan
en overal klonk zijn lied, zijn mantra, zijn refrein.
Het was zijn levensstijl, zijn wijze van bestaan
door dik en dun een Rotterdammer te zijn.

Het is niet aan te leren. Het zit in ’t bloed.
En voor velen is het geen keuze, doch een lot,
te leven in de vergrotende trap van rot.

Maar voor hem was dat het hoogste goed.
Het was zijn diepste wens, zijn grootste streven
als primus inter pares onder ons te leven.

Uit: Opstelten, Burgemeester van Rotterdam, 1999-2009, van Trea van Vliet, Uitgeverij Trichis, Rotterdam

Off Screen

PODIUM DE UNIE >> do 18 I 20h00 gratis I reserveren verplicht

In het maandelijkse filmprogramma Off Screen deze keer twee films over vaders. Zoals Victor Vroegindeweij, die een portret maakte van zijn vader, dichter Rien Vroegindeweij. Aan de hand van zijn gedichten volgt Victor zijn vader met een romantisch levensverhaal als gevolg.
Daarnaast Anagram, een documentaire van Mike Redman over zijn vader, beeldend kunstenaar Diet Wiegman (64) waarin zijn visie en werk centraal staan. Anagram legt de nadruk op de beeldende kunst door het gesproken woord te mijden. Internationale bekendheid kreeg Wiegman met zijn optisch vernuftige lichtsculpturen, waarbij door het belichten van een ogenschijnlijk hoopje afval een exacte schaduw van bijvoorbeeld de David van Michelangelo ontstaat. Christiaan van Schermbeek interviewt de makers en de hoofdrolspelers.

Meneerse

 

Het afgelopen jaar ben ik voor bepaalde zaken nog al eens in mijn geboortedorp Middelharnis op Goeree-Overflakkee geweest. Veel mensen denken dat het voormalige eiland tot de Zeeuwse archipel behoort, maar het ligt toch echt in Zuid-Holland. Zelfs Rotterdammers die er een vakantiehuisje of een caravan hebben, heb ik wel eens horen zeggen dat ze in Zeeland zitten. Niet dat het er veel toe doet en ik heb het opgegeven om het te corrigeren. Als de mensen dom willen blijven, moeten ze dat zelf weten. We leven in een vrij land. En bovendien, zoals de wijze dichter J.A. Deelder al eens schreef: “Als iemand beweert dat Madagaskar in de Atlantische Oceaan ligt, / doe dan geen moeite hem of haar terecht te wijzen / de ligging van Madagascar zal er niet door veranderen.”
Behalve het woordritme is er, voor zover ik weet, verder geen verband tussen Madagaskar en Middelharnis. Madagaskar is beroemd om zijn lemuren of halfapen die alleen op dat eiland voorkomen en Middelharnis is wereldberoemd vanwege het ‘Laantje’ dat Meindert Hobbema er in 1689 schilderde. Ooit hing het in het prachtige zeventiende eeuwse Gemeentehuis. Maar toen de vroede vaderen het konden verkopen, of eigenlijk, konden ruilen voor twee schilderijen (van mindere kwaliteit) dachten ze: pik in, ’t is winter, twee is meer dan één.
Zo verdween de schat waarop ze zaten naar de kunsthandel. Tegenwoordig hangt ‘Avenue at Middelharnis’ in de National Gallery in Londen. (Nu ik het er toch over heb, ik herinner me het verhaal dat er bij de ruil van de schilderijen ook een Indiaanse kano was betrokken die op de zolder van het Gemeentehuis bewaard zou worden. Maar dat heb ik nooit kunnen achterhalen en waarschijnlijk behoorde dat verhaal tot de dorpsmythologie).
Middelharnis, in het plaatselijk dialect ‘Meneerse’, was vroeger de onbetwiste hoofdplaats van het eiland. Vandaar namen reizigers de boot over het brede Haringvliet naar Hellevoetsluis om de reis in een houten schommelkast van de Rotterdamsche Tramweg Maatschappij (RTM) te vervolgen. En vice versa. Maar sinds de dammen en bruggen het eiland met het vasteland hebben verbonden en de doorgaande wegen zijn verlegd, heeft Middelharnis de status van ‘hoofdstad’ enigszins verloren.
Sinds de dood van mijn moeder in 2003 kom ik er alleen nog wel eens voor een verjaarsvisite van mijn oudste zus. Maar verder heb ik er weinig meer te zoeken. Het is al lang geleden dat ik er weg ging en nog langer dat ik er kind was. Sindsdien is er zoveel veranderd dat zelfs ik moet zoeken naar de plaatsen die in mijn jeugd belangrijk waren. Ze zijn voor het merendeel verdwenen, gesloopt of opgegaan in nietszeggende nieuwbouw. Alleen de mentaliteit is onveranderd dorps en eilands gebleven.
Ik was er zoals gezegd voor bepaalde zaken. Maar laat ik niet te bescheiden zijn, want bescheidenheid is een deugd die de boot aan de wal houdt. Ik was daar om opnamen te maken voor een film die mijn zoon over mij en mijn gedichten heeft gemaakt. Een prachtige film, al zeg ik het zelf. Hoewel het lichtelijk confronterend is jezelf zo prominent aanwezig te zien. Je ziet jezelf zoals je jezelf normaal niet ziet. Meer door de ogen van anderen, zogezegd.
Door de opnamen kwam ik dichter bij een verleden waar ik steeds meer afstand van heb genomen. Niet alleen van mezelf maar ook van de omgeving waarin ik opgroeide. Dan zie je hoeveel er veranderd is. Ik had de filmploeg graag meegenomen van het cafeetje van Opoe Groen in Nieuwstraat, maar dat was al lang geleden onder het plaveisel van een parkeerterrein verdwenen. Of naar het chique hotel-café-restaurant van Jacobi, voorheen Meijer, bij de haven, waar destijds de plaatselijke middenstand haar bridgeavondjes hield en waar, werd gefluisterd, de ‘sleutelclub’ bijeen kwam om zijn overspelige ideeën te praktiseren.
Middelharnis is, zoals zoveel dorpen in ons land, slachtoffer van de wet op de remmende voorsprong. Als grootste en rijkste gemeente van het eiland had het veel te besteden en met het toenemen van de welvaart werd er veel gesloopt en vernieuwd, waardoor het typische en dorpse karakter ernstig werd aangetast. Terwijl het aanpalende Sommelsdijk, dat altijd al armer en minder ambitieus was, zijn eigenheid veel meer heeft behouden. Daar staat de ambulante Rotterdamse fruithandel Koedam op de weekmarkt. Daar is het authentieke bruine dorpscafé van Piet de Kok van de moderniseermanie gespaard gebleven. Als u op Flakkee bent moet u daar eens biertje gaan drinken. En doe Piet en Corrie de groeten van uw PuntUitcolumnist.

Punt Uit Leven in Rotterdam, nr 6 dec-jan’09

Poster

 

klik op afbeelding om te vergroten

Deze poster met mijn gedicht Een vliegtuig van beton en een prachtige schildering van Guido Vlottes (www.guidovlottes.com) is verkrijgbaar bij sommige boekhandels en bij de Uitgeverij Plint (www.plint.nl). Prijs € 7,50. Ik wil zelf ook wel voor de bestelling zorgdragen. Stuur mij dan een email.