Dat zich onlangs een nieuwe boekhandel in Rotterdam heeft gevestigd, is even zeldzaam als de geboorte van een ijsbeertje in Blijdorp. Er is vreugde en aandacht, maar tegelijkertijd moet voor de levensverwachting van de kleine worden gevreesd. Want babyijsbeertjes worden nog wel eens door hun moeder opgegeten.
Zo ongeveer heeft een grote boekwinkelketen de afgelopen decennia een aantal kleinere boekwinkels in deze stad verslonden. De nieuwe boekwinkel Balustrade zit hopelijk ver genoeg van het centrum om uit de klauwen van de grote beer te blijven. In de Grote Visserijstraat in Rotterdam-West, bekend van zijn winkels voor tweedehands haarden en koelkasten en waar een jaar geleden nog zo’n veertig drugspanden werden ontruimd, zal het moeilijk genoeg zijn om het hoofd boven water te houden. Een slijterij in Mekka zou het niet makkelijker hebben.
Er vinden meer veranderingen plaats in de boekenbranche van Rotterdam. Twee jaar geleden sloot boekhandel Van Buul aan de Meent zijn deuren, nadat de huur was opgezegd wegens de geplande uitbreiding van het Stadstimmerhuis. Al eerder had de Gemeente het jaarlijkse contract voor boeken, tijdschriften en losbladige abonnementen voor haar bestuurlijke en juridische Diensten, ingetrokken en bij een boekhandel in Eindhoven geplaatst. Het was de kurk waarop een aantal kleine boekhandels dreef.
Van Buul’s enige werknemer Arno Snoek begon onder zijn eigen naam een nieuwe boekwinkel aan de overkant van de straat. Vorig jaar werd de Rotterdamse Uitgeversbond opgericht en niet veel later werd door het tromgeroffel van de nieuwe generatie de Rotterdamse Boekverkopersbond uit een slaap van jaren gewekt.
Maar het grote nieuws is dat Maria Heiden haar boekwinkel aan de Oude Binnenweg heeft verkocht. “Voor een appel, niet eens met een ei er bij. Het belangrijkste is dat het een boekwinkel blijft, dat het geen broodjeszaak wordt of een spijkerbroekentent.”
Op een keer nam ze mij in vertrouwen, ze had een geheim te vertellen, maar ik mocht het tegen niemand zeggen. “Als ik het van een ander hoor, dan weet ik dat het van jou komt,” zei ze dreigend. En toen kwam het hoge woord er uit: de winkel kwam in andere handen, ze had twee ervaren boekverkoopsters bereid gevonden de zaak over te nemen.
Het geheim bleek ’s middags, toen ik in een tamelijk groot gezelschap verkeerde, reeds wijd en zijd bekend te zijn. Ik voelde me niet beschaamd dat ze mij in vertrouwen had genomen. Want ook dat was ‘Van Gennep’, een praathuis, een doorgeefluik voor nieuwtjes en al dan niet publieke geheimen. Ze was de vraagbaak voor buitenstaanders die iets over Rotterdam wilden weten en tevergeefs bij officiële instanties hadden aangeklopt.
Maria Heiden begon haar carrière als boekverkoopster in de pocketkelder van Donner aan de Korte Lijnbaan, waarvan de oud-directeur en eigenaar elk Nieuwjaar naar de zaak kwam om, als de balans was opgemaakt, het personeel in gebed voor te gaan, als een soort dankdag voor het boek.
In 1974 stak zij haar ouderlijke erfenis in een onderneming die leidde tot de Rotterdamse vestiging van Uitgeverij en Boekhandel van Gennep in Amsterdam. Daarmee kreeg de arbeidersstad zijn eerste ‘linkse’ boekhandel. Toen algemeen directeur Rob van Gennep in 1994 overleed, nam Maria Heiden Van Gennep Rotterdam over.
Door haar enthousiasme en activiteiten, als presentatrice van literaire bijeenkomsten en haar wekelijkse boekenprogramma op Radio Rijnmond, maar ook als schrijfster van korte verhalen en toneelstukken en niet in de laatste plaats door haar verschijning in en buiten haar winkel werd Van Gennep een begrip in de stad en verwierf zij de bijnaam van Koningin van de Binnenweg. Mede dankzij haar inspanningen werd het winkelgebied van de Oude Binnenweg opgewaardeerd. Bij wijze van beloning verhoogde het gemeentelijk woningbedrijf de huur van haar winkelpand met honderd procent.
Van Gennep blijft gelukkig bestaan, want met nog minder boekhandels zou Rotterdam zich niet langer een cultuurstad mogen noemen. Maar nu de abdicatie van de Koningin van de Binnenweg aanstaande is, heb ik het gevoel dat er een tijdperk wordt afgesloten.
NRC Handelsblad, Achterpagina, 1 oktober 2008
Geen opmerkingen:
Een reactie posten